جهت راهنمایی نویسندگان و آگاهی ایشان برای ارائه مقاله علمی و ارائه کار تحقیقاتی با اخلاق علمی نمونه هایی از سرقت ادبی و روش های جلوگیری از آن به شرح زیر اعلام می گردد.
PLAGIARISM (سرقت ادبی)
سرقت ادبی یا Plagiarism یکی از معضلات فراگیر شدن اینترنت و گسترش روزافزون انتشار مقالات است. اساتید و دانشجویان می‌بایست با آگاهی از قوانین سرقت ادبی از بروز هرگونه ابهام در مقالات خود پیشگیری نمایند. مجلات علوم نیز با آگاهی از قوانین موجود می‌توانند ضمن راهنمایی نویسندگان مانع از انتشار سرقت ادبی و از بین رفتن اعتبار علمی مجله باشند.
سرقت ادبی به معنای استفاده از ایده، طرح، محصول و نوشتار نویسندگان دیگر بدون دریافت مجوز و یا ارجاع دهی مناسب می‌باشد که معمولا به شیوه ناآگاهانه و در بعضی موارد آگاهانه انجام می‌شود.
انواع پلاجیاریسم
v ناآگاهانه (Unconscious)
در این روش نویسنده به دلیل عدم آشنایی با قوانین نگارش، استفاده نکردن از علایم نقل قول و عبارت پردازی نامناسب از نوشتار نویسنده اصلی (Pharaphrase)، به طور ناخواسته دچار نوعی از پلاجریسم خواهد شد.
v آگاهانه (Conscious)
در بیشتر موارد نویسندگان قسمتی از اطلاعات، محصول و نوشتار دیگران را کپی برداری نموده و بدون ذکر منابع در مقالات خود استفاده می‌کنند، در بعضی موارد نیز مقالاتی را که به نام شخص دیگری است به نام خود ثبت و ارائه می‌نمایند. در صورت تشخیص این نوع سرقت ادبی مطابق قوانین کمیته بین المللی اخلاق نشر(COPE) جرائمی برای نویسندگان در نظر گرفته خواهد شد.
v پلاجریسم به صورت آگاهانه و ناآگانه در چند سطح انجام می پذیرد :
کلمه
1.1. – Copy & Paste : ساده ترین روش در استفاده از جملات و نوشتار دیگران است که با یک جستجوی ساده قابل تشخیص می‌باشد.
1.2. حالت پنهان (Disguise) : در این روش نویسنده تلاش می‌کند با تغییر فرمت نوشتار نویسنده اصلی و عبارت پردازی و تفسیر و تعبیر کردن (Rephrase & Paraphrase) از متن اصلی آن را به عنوان تحقیق خود ارائه دهد اما متاسفانه معمولا مفهوم جمله اول را تغییر نداده و تنها با قرار دادن کلمات مترادف جمله‌بندی را تغییر می‌دهد.
1.3. منبع نویسی نامناسب (Bad Citation) : در این روش نویسنده با ارجاعات نامناسب سعی در گمراه کردن خوانندگان دارد. این سطح از پلاجیاریسم در مرحله Primary Check، قابل تشخیص نبوده و مختص به داوران، متخصصان فن و سردبیر مجلات می‌باشد.
ساختار
2.1. Mosaic : در این روش متن در اصلاح موزاییکی از نقل قولهای نویسندگان دیگر می‌باشد. در این روش نویسنده با اضافه کردن توضیحات و تغییر جمله‌بندی، مفاهیم نویسندگان اصلی را تغییر نداده و این مصداقی از پلاجریسم می‌باشد.
2.2. Multiple Sources : در این روش محتوای اصلی متن از چند منبع مختلف کپی‌برداری شده است. به علت تفاوت نحوه نگارش قسمتهای مختلف متن، توسط خواننده قابل تشخیص است. این حالت اگر در بخش Discution انجام شده باشد معمولا به نویسنده ارجاع داده می‌شود تا آن را تصحیح نماید و قابل بررسی است اما در بخش نتایج قابل قبول نمی‌باشد.
2.3. Plagiarism of Idea : استفاده از روش تحقیق و دانش علمی محققان به نام خود، سطح بالایی از پلاجریسم می‌باشد.
2.4. Authorship : درج اسامی افرادی که در تحقیقات و ارائه متون نقشی نداشته‌اند و یا موضوع مقاله در حوزه تخصصی ایشان نمی‌باشد نیز نوعی از پلاجریسم است. این نویسندگان در اصطلاح Guest Author نامیده می‌شوند و تنها به دلیل استفاده از اعتبارعلمی ایشان و یا متاسفانه در بعضی موارد به اصرار اساتید، نام آنها در مقالات درج می‌شود.
2.5. Plagiarism of Self : بعد از چاپ مقاله در یک مجله، حقوق مربوط به کپی- رایت آن مقاله مختص به آن مجله می‌باشد و نویسنده هنگام استفاده از آن مقاله در متون دیگر حتما باید قوانین ارجاع و منبع‌نویسی را رعایت نماید و با استناد به اینکه مقاله توسط خود شخص تهیه شده و حتی روش تحقیق و یا دانش ارائه شده به نام شخص باشد قابل توجیه نیست.
پیشگیری از سرقت ادبی
نویسندگان با توجه و رعایت نکات زیر می توانند علاوه بر بالا بردن کیفیت نوشتار خود از بروز پلاجیاریسم جلوگیری نمایند.
قبل از شروع مقاله‌نویسی در صورت استفاده از داده‌های افراد، موسسات تحقیقاتی و آموزشی کلیه مجوزهای مورد نیاز اخذ گردد؛
تهیه مقالات و پایان‌نامه‌ها در ازای پرداخت مبلغی به دیگران نیز در صورت تشخیص، مصداقی از سرقت ادبی است؛
جلوگیری از کپی‌برداری غیرضروری؛
تهیه کپی از منابع مورد استفاده، گاهی به دلیل حذف منابع از محل دریافت آن ( غیرفعال شدن سایت، جابه جایی محل تهیه منابع و عدم دسترسی) امکان استفاده و استناد به آن غیر ممکن خواهد بود؛
عبارت پردازی (Paraphrase) به معنی تغییر کملات و استفاده از کلمات مترادف نیست، بلکه باید بعد از مطالعه متن اصلی، برداشت شخصی خود را ارائه دهیم، در این روش بهتر است ابتدا نام نویسنده اصلی ذکر شود و بعد از آن جملات Paraphrase شده با ذکر منبع درج شود. این حالت با نقل قول متفاوت بوده و نیاز به علامت نقل قول ندارد؛
رعایت اصول صحیح منابع نویسی در استفاده از مطالب دیگران، حی استفاده از مطالب وب لاگ‌ها؛
ارجاع‌دهی مناسب؛ بهتر است ارجاع دهی هر قسمت از متن درهمان لحظه انجام شود و یا با حاشیه نویسی منابع و مآخذ را مشخص نماییم تا در فرصت مناسب ارجاع دهی انجام شود؛
های‌لایت کردن مقالات؛ بهتر است هر بخش از مقاله را که مربوط به منبع خاصی است با رنگ خاصی مشخص نماییم تا در انتهای کار ارجاع دهی مناسبی داشته باشیم؛
در منابع‌نویسی بهتر است بطور کامل شناسه یک مقاله، نویسنده، مجله، ناشر و شماره صفحه‌ای که به آن ارجاع می شود را مشخص نماییم؛
ارجاع‌دهی به متن اصلی؛ هنگام استفاده از بخشی از یک مقاله مروری که به منبع دیگری ارجاع داده شده است، چون ممکن است Review برداشت مناسبی از متن اولیه نداشته باشد، بهتر است در ارجاع دهی به منبع اصلی اشاره کرد؛
نرم افزارهای مورد استفاده در سرقت ادبی (Plagiarism Software)
(ابتدا نیاز به دانلود و نصب دارد و فقط بر روی سیستم‌عامل ویندوز قابل نصب است. به دلیل داشتن Data Bank و دسترسی به Full Text مقالات قابلیت بالایی دارد؛ ایجاد شناسه کاربری)
iThenticate
یک سرویس پیشرو و یک نرم‌افزار حرفه‌ای تشخیص سرقت ادبی و فناوری پیشگیری از آن است که توسط ناشران علمی و گروه‌های پژوهشی در سراسر جهان پشتیبانی و استفاده می‌شود بطوریکه اطمینان لازم از اصالت پیش نویس مقاله را قبل از انتشار ایجاد می‌نماید. با کمک این بانک اطلاعاتی گزارش دقیق درصد سرقت ادبی با ارایه مستندات کامل از منبعی که کپی‌برداری صورت گرفته است، در زمانی کوتاه و در ابتدای ورود مقاله، پیش از بررسی مقاله توسط داور و سردبیر انجام می‌شود.
کاربرد iThenticate
iThenticate به سردبیران، نویسندگان و محققان کمک می کند تا با مقایسه نسخه‌های پیش‌نویس مقاله خود با بیش از ۲۴ میلیارد صفحات وب و ۱۲۲ میلیون آیتم‌های محتوایی، از جمله ۳۲ میلیون اثر منتشر شده از بیش از ۳۰۰ انتشارات علمی که عضو Cross Check هستند، از سوء رفتار درمورد سرقت ادبی جلوگیری کنند.
سامانه Cross Check
سرویسی است که بوسیله سایت Crossref و نرم افزار iThenticate ارائه می شود و قادر است نسخه اولیه مقاله نویسنده را با نوشته‌های موجود در پایگاه داده‌ها مقایسه کرده و مشابهات را نشان دهد.
مراحل استفاده و بکارگیری iThenticate
تهیه Credit و ایجاد شناسه کاربری
آپلود مقاله در نرم افزار
استخراج نتایج و تخمین درصد مشابهات
بررسی مشابهات و ارسال آن به نویسنده
تصمیم گیری موارد مشکوک یا درصد بالا بر اساس قوانین اخلاق در نشر COPE
ابتدای صفحه