بررسی توزیع انیدریت و تاثیر آن بر کیفیت مخزنی سازند قم واقع در تاقدیس یورتشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین‏ شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 گروه زمین‏ شناسی، دانشکده زمین‏ شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند، تهران، ایران

3 گروه زمین‏ شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

4 گروه زمین‏ شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، ایران

5 پژوهشکده علوم زمین، پردیس پژوهش و توسعه صنایع بالادستی، پژوهشگاه صنعت نفت تهران، ایران

چکیده

در این مطالعه، سازند قم در تاقدیس یورتشاه به‌عنوان یکی از مخازن نزدیک به تهران جهت ذخیره‏سازی گاز مورد ارزیابی قرار گرفته است. گسترش انیدریت‏ از جمله فرآیندهای دیاژنزی است که می‏تواند تأثیر منفی بر خواص مخزنی داشته باشد. بررسی پتروگرافی عضوهای c-4 تا f سازند قم به‌عنوان 4 عضو از 9 عضو معرفی شده در برش الگو سازند قم، در تاقدیس یورتشاه حاکی از حضور 6 بافت انیدریت است. توزیع انیدریت در این مخزن 8-3% است به استثنای انیدریت لایه‏ای که به ضخامت محدود، حداکثر m 6 در عضو d دیده می‏شود و می‏تواند سنگ‏پوش بالقوه‏ای برای مخازن زیرین باشد. سیمان‏های انیدریتی از دیگر انواع انیدریت در این مخزن است که در کنار دیگر سیمان‏های موجود، تخلخل مخزن را کاهش داده است. توزیع تخلخل در عضوهای سازند قم تحت تأثیر سنگ‌شناسی‏های مختلف آنها متفاوت است. چنانچه عضوهای e و f به‌علت سنگ‌شناسی متفاوت از عضو c-4، علاوه‌بر ریزتخلخل‏ها دارای تخلخل شکستگی نیز هستند که باعث افزایش تراوایی و مخزنی شدن این عضوها می‏گردد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of Anhydrite Distribution and its Impact on Reservoir Quality of the Qom Formation in Yortshah Anticline

نویسندگان [English]

  • fatemeh mazaheri 1
  • dariush baghbani 2
  • Jahanbakhsh Daneshian 3
  • Farajollah Fayazi 3
  • Davood Jahani 4
  • Rahim Kadkhodaee Ilakhchi 5
1 Department of Geology, Faculty of Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Department of Geology, Faculty of science, Damavand branch, Islamic Azad University
3 Department of Geology, Faculty of Earth Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
4 Department of Geology, Faculty of Science, North of Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
5 Petroleum Geology Department, Research and Development in Upstream Petroleum Industry, Research Institute of Petroleum Industry
چکیده [English]

In this study, the Qom Formation in Yortshah anticline has been evaluated as one of the reservoirs near Tehran city for gas storage. Formation of anhydrite is one of the diagenetic processes that can have a negative impact on reservoir properties. Petrographic investigation of c-4 to f members of the Qom Formation in Yortshahh anticline indicates the presence of 6 anhydrite textures including anhydrite layer, poikilotopic, pervasive and fracture filling cements and nodules and spare anhydrite crystals. Based on the results of petrophysical logs, anhydrite includes 3–8% of this reservoir. With the exception of anhydrite layer with the thickness up to 6 m in d member, which can be a potential cap rock for the lower reservoirs, anhydrite cements along with other cements have reduced the porosity of the reservoir. The porosity distribution in the members of the Qom Formation is affected by their different lithologies. As the e and f members due to different lithology than the c-4 member, in addition to the micropores, they also have fracture porosity, which increases the permeability and reservoir properties of these members.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Flash Point
  • Liaw Method
  • Activity Coefficient Model
  • Binary Mixture
  • Ternary Mixtures
[1]. باغبانی د.، الهیاری م. و شاکری ع.، "زمین‏شناسی و چینه‏شناسی حوضه ایران مرکزی بویژه رسوبات الیگو_ میوسن و بررسی توان هیدروکربوری آن (ایران‏مرکزی)،" شرکت ملی نفت ایران، مدیریت اکتشاف، گزارش زمین‏شناسی شماره1838، 103 صفحه، 1375.##
[2]. Stöcklin J. and Setudehina A., “Stratigraphic lexicon of Iran,” Geological Survey of Iran Report, Vol. 18, pp. 1–376, 1991.
[3]. مظاهری ف.، "مجموعه جانوری مرجانی الیگوسن و میوسن زیرین ایران مرکزی: محیط زیست دیرینه و جغرافیای دیرینه،" مجله اکتشاف و تولید، شماره 79، صفحات 60 تا 67، 1390.##
[4]. Mohammadi E., Vaziri M. R. and Dastanpour M., “Biostratigraphy of the nummulitids and lepidocyclinids bearing Qom Formation based on larger benthic foraminifera (Sanandaj - Sirjan fore-arc basin and Central Iran back-arc basin, Iran),” Arabian Journal of Geosciences, Vol. 8, Issue 1, pp. 403-423, 2015.##
[5]. جلالی م.، صادقی ع. و آدابی م.، "ریزرخساره‏ها، محیط رسوبی و چینه‏نگاری سکانسی سازند قم درچاه یورته‏شاه-1 برش سطحی موره کوه (جنوب تهران)،" پژوهش‏های چینه‏نگاری و رسوب‏شناسی، شماره پیاپی 66، شماره اول، سال سوم، صفحات 48-25، 1396.##
[6]. Mohammadi E., Safari A., Vaziri-Moghaddam H., Vaziri M.R. and Ghaedi M., “Microfacies analysis and paleoenviornmental interpretation of the Qom Formation, South of the Kashan, Central Iran,” Carbonates and Evaporates, Vol. 26, Issue 3, pp. 255-271, 2011.##
[7]. Zabihi Zoeram F., Vahidinia M. and Sadeghi A., “Larger benthic foraminifera: a tool for biostratigraphy, facies analysis and paleoenvironmental interpretations of the Oligo-Miocene carbonates, NW Central Zagros Basin, Iran,” Arabian Journal Geosciences, Vol. 8, Issue 2, pp. 931-949, 2014.##
[8]. Jalali M., Sadeghi A. and Adabi M. H., “Microfacies, sedimentary environment and sequence stratigraphy of Qom Formation in SE Siah Kuh Surface Section (South of Garmsar),” Geology of Iran, Vol. 39, pp. 83-102, 2017.##
[9]. Reuter M., Piller W. E., Harzhauser M., Mandic O., Berning B. F., Rogl F., Kroh A., Aubry M. P., Wielandt-Schuster U. and Hamedani A., “The Oligo–Miocene Qom Formation (Iran): evidence for an early Burdigalian restriction of the Tethyan seaway and closure of its Iranian gateway,” International Journal of Earth Sciences, Vol. 98, Issue 3, pp. 627–650, 2007.##
[10]. Jalai M., Feizi A., Asilian H., Motamedi H. and Motamedi B., “Sequence Stratigraphy and basin evolution of Miocene deposits in the North-West part of Central Iran Basin, International Lithosphere Program (ILP) ,” 5th workshop of the ILP-Task force on sedimentary basin, Abu Dhabi, 2009.##
[11]. مظاهری ف.، "زیست چینه‏نگاری، چینه‏نگاری سکانسی و ارزیابی خواص مخزنی سازند قم در تاقدیس یورتشاه،" رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، 1391.##
[12]. Karavan M., Mahboubi A., Vaziri-Moghaddam H. and Moussavi-Harami R., “Sedimentary facies analysis and sequence stratigraphy of Qom Formation deposits in NE Delijan-NW Central Iran,” Geosciences Journal, Vol. 24, pp. 237-249, 2015.##
[13]. Amirshahkarami M. and Karavan M., “Microfacies models and sequence stratigraphic architecture of the Oligocene-Miocene Qom Formation, south of Qom City, Iran,” Geoscience Frontiers, Vol. 6, Issue 4, pp. 593-604, 2015.##
[14]. رضائی م. و هنرمند ج.، "پارامترهای کنترل‏ کننده کیفیت سنگ مخزن سازند قم در میدان البرز، حوضه قم، ایران مرکزی،" مجله علوم دانشگاه تهران، جلد بیست و هفتم، شماره1، صفحات 26-1، 1380.##
[15]. Lucia F. J., “Carbonate reservoir characterization,” New York, Springer-Verlag, 226 p., 1999.
[16]. کلانتری ا.، "رخساره‏های میکروسکپی سنگ‌های کربناته ایران،" چاپ اول، وزارت نفت، شرکت ملی نفت ایران، آزمایشگاه‏های زمین‏شناسی، نشریه شماره-11، ص. 16، 1365.##
[17]. Hannover, “Petrographical Study Yortesha-e-2(Ys#2), Vol. 3, Lab Investigation of the Aquifer Exploration Well,” Kavrene Buuand Betrieps. GMBH. Co., 1998.##
[18]. Hannover, “Petrographical Study Yortesha-e-3(Ys#3), Vol. 2, Lab Investigation of the Aquifer Exploration Well,” Kavrene Buuand Betrieps. GMBH. Co., 1999.##
[19]. Esfahani M. R., Kazemzadeh E. and Vali J., “Routine core analysis report, Yort-e-shah field, well no. YS-4,” Exploration & Production Research Division Core Research Department, 2006.##
[20]. Research Institute of Petroleum Industry Exploration and Production Division Petroleum Geology Department, “Structural Geology and Sedimentology of the Qum formation, Yort-e shah field, Well # 4,” September 2006.##
[21]. کدخدائی ایلخچی ر.، رحیم‌پور بناب ح.، موسوی حرمی س. و کدخدائی ایلخچی ع.، "فاکتورهای کنترل‏کننده گسترش بافت‏های مختلف سیمان انیدریت و ارتباط آن با کیفیت مخزنی در مخازن کربناته دالان بالایی و کنگان میدان پارس جنوبی،" پژوهش‌های چینه‏نگاری و رسوب ‏شناسی، سال بیست و هفتم، شماره اول، صفحات 1 تا 26، 1390.##
[22]. Lonoy A., “Making sense of carbonate pore systems,” AAPG Bulletin, Vol. 90, Issue 9, pp. 1381-140, 2006.##
[23]. Hovorka S. D., “Halite pseudomorphes after gypsum in bedded anhydrite – clue to gypsum – anhydrite relationships,” Journal of Sedimentary Petrology, Vol. 62, No. 6, pp. 1098 –1111, 1992.##
[24]. Machel H. G., “Anhydrite nodules formed during deep burial,” Journal of Sedimentary Petrology, Vol. 63, Issue 4, pp. 659-662, 1993.##
[25]. Kasprzyk A. and Otri F., “Palaogeographic and burial controls on anhydrite genesis: The Badenian basin in the Carpathian Fore deep (southern Poland, western Ukraine),” In: Sedimentology, Vol. 45, Issue 5, pp.889-907, 1998.##
[26]. Gundogan I., Mehmet O. and Tolga D, “Sedimentology, petrography and diagenesis of Eocene–Oligocene evaporites: The Tuzhisar Formation, SW Sivas Basin,” Turkey. In: Journal of Asian Earth Sciences, Vol. 25, Issue 5, pp.791–803, 2005.##
[27]. Prothero D. R. and Schwab F., “Sedimentary Geology: An introduction to sedimentary rocks and stratigraphy,” In: New York: W.H. Freeman & Co. pp. 575, 1996.##
[28] Warren J.K., “Evaporites: Sediments, Resources and Hydrocarbons,” I Springer-Verlag, Brunei, pp.1035, 2006.##
[29]. مظاهری ف.، فیاضی ف.، دانشیان ج.، باغبانی د. و جهانی د.، "بررسی فرایند دولومیتی‏شدن در بخش‌های C4 تا F سازند قم در برش یورتشاه و تاثیر آن بر کیفیت مخزنی،" پژوهش نفت، سال بیست و چهارم، شماره 80، صفحات167-141، 1393.##
[30]. Flugel E., “Microfacies of carbonate rocks: analysis, interpretation and application,” Springer Verlag, New York, p. 996, 2010.
[31]. Schlumberger company at the request of Sofregaz company, “Petrophysical processing and interpretation of Ys-4, study interval 1326m-932m,” 15 August, 2006.##
[32]. Kendall A. C. and Walters K. L., “The age of metasomatic anhydrite in Mississippian reservoir carbonates, southeastern Sasketchewan,” Canadian Journal of Earth Sciences, Vol. 15, Issue 3, pp. 424-430, 1977.##
[33]. Wilson A., Sanford W., Whitaker F. and Smart P., “Spatial patterns of diagenesis during geotherrmal circulation in carbonate platforms,” American Journal of Science, Vol. 301, Issue 8, pp.727–752, 2001.##